Тихвинский приход в КазаниСетевой этнокультурный проект кряшенского народаПричастие
на главную о проекте ccылки rus kryash tat eng

Новости
Аналитика
Актуальные темы
СМИ о кряшенах
Современное положение кряшен
Духовная история и культура
Музыкальная культура и фольклор
Этнография
Перепись 2002
Правовой ликбез
Электронные конференции
Библиотека
Галереи
Газета 'Туганайлар'
'Кряшен Сюзе'
Книжная лавка
Издательство 'КряшИздат'
Ссылки


ГАЗЕТА 'ТУГАНАЙЛАР'


Төзелеш дәвам итә

Сарман районы Ләке авылында чиркәү төзелә башлау турында инде хәбәр биргән идек. Бу мәшәкатьле эшне башлап, оештырып йөрүче кеше - Иван Бормотинга күп ишекләрне шакып, спонсорлар эзләп табарга да, чиркәү кирәклеген төшенмәгән авылдашлары арасында аңлату эшләре алып барырга да туры килә.

Шунысы куанычлы: бу көннәрдә Кировтан чиркәүгә дигән бура кайтарылып, мир белән стенасын өеп тә куйганнар. Авылдашлары да булышкан, 'Нөркәй' агрофирмасы ике Камаз, кран биргән, эшмәкәр Александр Андровның эшчеләре, Мари Республикасыннан килгән берничә эшче бу өмәдә катнашкан. Килгән кешеләрне ике атна буе Иванның әнисе - Зина түти w...


ӘНИЕМНЕҢ ҖЫЛЫ КОЧАГЫ

Мамадыш районы Владимир авылында яшәүче Маловлар турында күпләр ишетеп беләдер. 'Гаилә елы'на багышланган республика конкурсында Валерий Малов семьясы җиңүче булып, аларны ТНВ каналы да күрсәткән иде. Валерий - күп балалы Маловлар семьясындагы бишенче бала, аннан соңгылар - тагын дүртәү. Болары - исәннәре, үлгәннәрен дә исәпләсәң, бу гаиләдә 12 бала туган!

Пидуч түти үзе 12 бала табуы турында, уенын-чынын бергә кушып, болай ди: 'Метринең бабасына хәтле безнекеләр Пасыев фамилиясен йөрткәннәр. Ул фамилия авылда бик күп булып, кемнең кем икәнлеге бутала башлагач, Иван исемле карт бабалары 'Мало' (әз) дигән сүздән яңа фамилия алып киткән...


'Я представлял войну. Но я не представлял войну...'

Признаться честно, я не очень люблю фильмы про войну, вернее не очень люблю их смотреть. Потому что это всегда тяжело. Но на фильм 'Брестская крепость' я шла осознанно, так как знала, что одним из героев-защитников Брестской крепости был наш земляк, наш сородич Гаврилов Петр Михайлович.

Выходец села Альвидино Пестречинского района он еще 18 летним юношей ушел добровольцем в Красную Армию и сражался в Гражданской войне против войск Колчака и Деникина, после окончания войны остался в рядах Красной армии, в 25 лет окончил Владикавказскую пехотную школу, а в 39 лет Военную академию имени Фрунзе. В звании майора назначен командиром 44-го стрелкового полка. Участвовал в Советско-финской войне. По окончании войны его полк переводится в Западную Белоруссию, а в мае 1941 года - в Брест.

О последующих событиях его жизни и в общем жизни страны снят этот фильм, отражающий первые дни войны. Снят зрелищно,...


Тырыш, аек, бай Чура

Кукмара районының Село-Чура авылы турында күптән ишетеп белә идем. Авыллары белән ураза тотучы динле авыл. Комбайн-тракторларын батюшка аруландырмыйча, кирәкле иманнарын укымыйча, чәчүгә дә, уракка да төшмиләр. Элеккеге 'тиеш'ләрне тиешләп, традицияләрне саклап яшәүчеләр алар. Бик уңган, тырышлар. Элек балта осталары буларак дан тотсалар, хәзер инде оста ташчылар, дип сөйләделәр Чура төбәге турында. Әле җитмәсә, август аенда республикакүләм 'Авылдагы кече бизнес' семинары узды үзләрендә. Бу турыда матбугатта да, телевидениедә дә хәбәрләр булды.

Поршур, Кече Чура, Пчеловод һәм Село-Чура авылларын берләштергән җирле үзидарә Советы Село-Чурада урнашкан. Асфальт юл...


СДЕЛАНО МНОГО, НО ПРЕДСТОИТ ЕЩЕ БОЛЬШЕ

23 октября в молодежном центре 'Ак Барс' прошло торжественное мероприятие, посвященное 20-летию Общественной организации народности кряшен города Казани.

На юбилейном вечере с приветственными словами выступили председатель Исполкома Всемирного конгресса татар Ринат Закиров, главный специалист отдела по развитию языков и взаимодействию с общественными организациями Исполнительного комитета г. Казани Гульназ Исмагилова, руководитель Исполнительного комитета Совета Ассамблеи народов Татарстана Николай Владимиров и другие гости. Руководитель Исполкома Общественной организации кряшен республики Людмила Белоусова поздравила председателя казанской организации Марию Семенову с 20-летием общества и зачитала телеграмму от председателя Правления Общественной организации кряшен республики, депутата Госсовета РТ Ивана Егорова.

Ярким украшением праздника стало выступление Государственного фольклорного ансамбля кр...


ПИТЕРГА ТӘРӘЗӘ АЧТЫК

'Бәрмәнчек' дәүләт керәшен фольклор ансамбленең Казанда узган беренче чыгышына әле ел да тулмады. Инде менә 17 октябрь көнне ул Санкт-Петербург тамашачыларына да ике бүлектән торган зур концерт күрсәтеп кайтты. 'Бәрмәнчек' төньяк башкалада керәшеннәрдән беренчеләр булу өстенә, әле быелгы Питердагы татар диаспорасы оештырган театр-концерт сезонын да ачып җибәрде. Бу турыда Петербург телевидениесенең яңалыклар программасында да хәбәр иттеләр. Питер тамашачысы 'Бәрмәнчек' фольклор ансамбленең чыгышын гына карап калмады, фойеда оештырылган күргәзмәдә төрле төбәк керәшен этник киемнәренә киенгән курчаклар коллекциясе, борынгы суккан бистәр-тастымаллары, биз&#...


ЙӨРӘК КУШКАНЧА ЭШЛИБЕЗ!

'Укытучылар елы'ның көннәре санаулы гына калып бара. Ул ничек үтте? Җәмгыять өчен, педагогларның үзләре өчен нәрсә бирде? Аерым мәктәпкә нинди үзгәреш китерде? Коллективларда шушы темага түгәрәк өстәлләр оештырыла, конференцияләр үткәрелә. Узган саныбызда Кукмара районы Село-Чура мәктәбендә булган сөйләшүне биргән идек, бүгенгесе - Түбән Кама шәһәренең 19 нчы мәктәбеннән.

19 нчы мәктәп - күп яклары буенча үзенчәлекле уку йорты. Иң элек, аның төзелү тарихына тукталып китик. Нигезеннән башлап ачылган көненә кадәр бөтен төзелеш эшләрен контрольдә тотучы ...


АЛАРГА ЫШАНАЛАР

'КамГЭСэнергострой' ААҖнең 'Төзелешне механикалаштыру һәм төзекләндерү тресты'н Татарстан Республикасының атказанган, Россия Федерациясенең Почетлы төзүчесе Александр Валентинович Высоцкий җитәкли. Трестта бүгенге көндә 500дән артык кеше эшли. Быел төзүчеләр бәйрәме алдыннан 'КамГЭСэнергострой' предприятиеләре арасында үткәрелгән смотр-конкурста бу коллектив җиңүче булды. Нәтиҗә чыгарганда, оешманың керемнәре дә, хөкүмәт алдындагы бурычларының күләме дә, эшчеләрнең хезмәт хакы һәм аның вакытында бирелүе дә, иминият сакланышы, эш урынындагы куркынычсызлык һәм башка бик күп таләпләрнең үтәлеше исә...


БӘХЕТ ҮЗЕ ШУШЫДЫР

Укытучы булып бу һөнәрнең бөтен нечкәлекләрен күңеле белән тоя алганнар гына эшли. Очраклы рәвештә генә укытучы булып киткәннәр бу өлкәдә барыбер озакка кала алмый. Яр Чаллы педагогия институтының өлкән укытучысы Лариса Ивановна Попова да шул фикердә.

- Укытучы эше шулкадәр тынгысыз хезмәт бит ул. Шулай булса да, эшемә ашкынып барасым килеп тора. Фән, педагогика дөньясында кайнау үзе бер мавыктыргыч дөнья ул. Коллективымны, студентларны бик яратам. Алар арасында булу мине яшәртә дә, яшәтә дә. Эштән соң, күтәренке кәеф, тыныч күңел белән өемә кайтам. Бәхет үзе шушыдыр, -ди ул.

Менделеев районы Иске Гришкино авылында туып үскән Лари...


Встречи в Анатолии

Молодежный ансамбль кряшен 'Салям' под руководством Лидии Ахметовой и Геннадия Макарова вернулся с Турции, где в городе Анкара проходила Большая Анатолийская встреча мировых культур. Эта встреча проходит третий раз, и в этом году в нем принимали участие 153 молодежных коллектива из 80 стран мира. Начало встречи совпало с официальным визитом в Турцию президента России Дмитрия Медведева. Наша молодежь выступила на главных площадях города, на проходившем в рамках этой встречи знаменитом фестивале 'Дельфийские игры'; на главной сцене Анатолийского форума.

В рамках этого же визита, главный редактор газеты 'Туганайлар', руководитель исполкома Общественной организации кряшен Татарстана Людмила Белоусова и руководитель Центра изучения кряшен и нагайбаков, созданного при Институте истории Академии наук РТ Геннадий Макаров были на официальной встрече в Государственном университете г. Анкара, организованной учеными этого университета. Официал...


Бер кайтмаса, бер кайтырлар кебек...

Сугыш толлары, ягъни сугыш кырында ирл?ре ятып калганнарны? хатыннары, дил?р аларны. Ирл?ре ?и?? ?чен яуда башларын салса, хатыннары, ?и??не якынайту ?чен, кулларыннан килг?нне? барысын да, ? кайчак килм?ст?ен д? башкарганнар. Х?зер д? машина-квартиралар сорап й?рмил?р, медальл?р д? юбилей у?аеннан гына бирел? аларга. Таякка эшл?г?н к?нн?ре ?чен и? ?з пенсия алып, ?крен ген? м??гелек йортка к?ч? баралар. Тукай районы М?л?к?с авылында сугыш толларыннан бер ?би ген? калды. Ул - 94 яшьлек Варвара Калинина.

Агафонымны?:

- Бер кайтмасак, бер кайтырбыз,

Сез к?тегез, туганнар, - дип, ?ырлап, яулык болгап китк?не б?генгед?й к?з алдымда, - дип ист?лекл?рен с?йли башлады Варвара ?би.

- 41 нче елны? 22 июнь ирт?се. Б?тен ??м?гатебез бел?н ч?й эчеп утырабыз. ??м?гать диг?нем д? ?лл? ни зур т?гел: ирем, ?зем, ?ч яшьлек кызыбыз Венера да, ике айлык улыбыз Гена. Шул чакта телефон чылтырады. Тиз килеп ?ит?р...


Ул ?ле д? сафта

Михаил Николаевич Зайцевны кайчандыр ?зе т?зетк?н ??м д?рт ел директор булган Т?б?н Кама районыны? Афанас авылы м?кт?бенд? узган авыл ?ыенында очраттык. Олысы-кечесе чал ч?чле ветеранга баш иеп, х?л-?хв?лл?рен сорашканны к?реп, аны? авылдашлары арасында х?рм?тле кеше ик?нен к?рдек. ?ле, Ходайга ш?кер, ?з аягында й?рг?н, х?тере д? бик яхшы булган сугыш ветераны Михаил Николаевичны? б?генге тормышы, х?лл?ре турында кызыксындым, бераз ?тк?нн?рне д? иск? алдык.

Сугыш Кел?тле авылы ирл?рен д? эзл?п таба. ?смер Михаил беренче кит?чел?рг? бик ияр?се килс? д?, яше ?итм?? с?б?пле, бераз тоткарлана. 1943 елны 17 яшенд? аны да Ерак К?нчыгышка х?рби хезм?тк? ?иб?р?л?р. Ул анда сапер гаск?рл?ренд? рядовой солдат булып, япон оккупантларына каршы б?релешл?рд? катнаша. 1945 елны ис?н-сау туган ягына кайтып ?ит? ??м ?и? сызганып сугыш ?зг?н укуын д?вам ит?.

Алабуга педагогия училищесында, алга таба шунда ук институтта укып, югары белемле тарих укытучыс...


Самая обыкновенная

В преддверии 8 Марта в КРК 'Пирамида' состоялось праздничное мероприятие, посвященное Международному женскому дню - чествование победительниц республиканского конкурса 'Женщина года. Мужчина года: женский взгляд'. Этот конкурс ежегодно проводит Республиканская общественная организация 'Женщины Татарстана', которую возглавляет заместитель Премьер-министра - министр культуры Республики Татарстан Зиля Валеева. Именно она и объявила победительниц в каждой номинации. Представительниц прекрасной половины человечества поздравил и Президент Татарстана Минтимер Шаймиев.

В этом году в число номинаций конкурса была введена еще одна - 'Женщина производства'.Ольга Гильмутдинова защищала честь ОАО 'Нижнекамскнефтехим' и одержала победу. На торжественной церемонии она показала себя не только как профессиональный инженер, но и как творческая личность, прочитав со сцены эссе собственного сочинения, посвященное матери. Зрители были очень тронуты таким искренни...


Гришкин рекрутлары

Рекрут (француз сњзе - гаскђрлђр комплектлау дигђнне аћлата) - Россиядђ (XVIII - XIX гасырлар) џђм чит ил армиялђрендђ мђ?бњри џђм яллап хђрби хезмђткђ алынган кеше. Рекрутлар даими армия оешу сђбђпле барлыкка килђ. Россиядђ алар 1705 елда Петр I заманында барлыкка килгђн.

Армия хезмђте 1793 елга кадђр гомерлек була. Алпавытларныћ буйсынмаган кешелђрне рекрутлыкка тапшыру хокуклары булган. Армиядђге гомерлек хезмђт ђкренлђп кыскара бара: 1793 елдан башлап - 25, 1834 елдан - 20, XIX гасырныћ икенче яртысыннан - 15 џђм 10 ел хезм?т ит?л?р. 1854 елда крестьян џђм мещаннар љчен ?ир?б? кертелђ, бу вакытта хезмђткђ чакырылучылар арасында ?ир?б? ыргыталар, шуныћ буенча хезмђткђ кем барырга тиешлег...


К?нд?лект? - тарих

'Менђ 65 ел инде гаилђдђ џђрберебез љчен кадерле истђлек - сугышныћ беренче кљненнђн алып соћгы кљненђ кадђр ђтиебезнећ язып барган кљндђлеге саклана.

Кљндђлек "Минем истђлеклђр" дип атала. Ул ике кисђктђн тора. Беренчесендђ 1939-41, икенчесендђ 1942-45 еллардагы вакыйгалар язылган.

Аныћ беренче битенђ: "Мин, Ефремов Иван Яковлевич, 1912 елда Балык Бистђсе районы Шомарбаш авылында туганмын. Башта Казан педагогия техникумын, аннан институт тђмамладым. 1939 елда Мамадыш районыныћ Урта Кирмђн мђктђбендђ директор булып эшлђгђндђ армия сафына алындым", - дип язылган.

Кљндђлектђ - књпме тарих. Ђтиебезнећ алты ел буе язып барган, 65 ел буе сакланган кљндђлеге...


Балаларга багышланган гомер

Ул 1930 елныћ 18 январенда Питрђч районы Янсуар авылында крестьян семьясында ќиденче бала булып дљньяга килђ. 1948 елны урта мђктђпне тђмамлый, читтђн торып Казан дђњлђт педагогия институтында укый, туган авылында укыта. Армиядђ хезмђт итеп, флот мђктђбен њтђ, партиягђ керђ. Аннан кайткач, ике ел райкомда инструктор булып эшли. Џђм њз телђге белђн, 1958 елны Саба районыныћ Алан мђктђбенђ эшкђ килђ, 36 ел аныћ директоры булып эшли. Кабул итеп алганда ќидееллык булган мђктђпне унъеллык итђ, Татарстанда гына тњгел, Россия књлђмендђ алдынгы мђктђплђр рђтенђ чыгара. Тырыш хезмђте љчен Татарстанныћ атказанган укытучысы, СССРныћ, РСФСРныћ мђгариф отл...


Ул - "Куянныкылар" н?селенн?н

?лм?т районы Илт?н-Бота авылында тормышны? ачысын-т?чесен к?п к?реп т? сынмыйча-сыгылмыйча калган ?лк?нн?р шактый. ?з вакытында х?ср?т ачысын ?ит?рлек к?рдел?р, дипме, Ходай аларга тыныч, матур картлык ?зерл?г?н. Ад?м баласы ?чен шуннан да зур б?хет бармы со?? Павлова Федора т?ти д? шундый ?бил?рне? берсе.

?зе бел?н: "Куян Пидурасы мин, авылда шулай, дил?р. ?ти аучы иде, кушаматым шуннан калган", - дип таныштырды.

?тил?ре Василий Степанович ?з к?нен ?зе к?р?че нык тормышлы кеше була. К?м?кл?ш? компаниясе башлангач, ?ыен ялкау бел?н уртак казан асмыйм, дип, единоличник булып кала. Л?кин аларны тынычлыкта яш?тмил?р: х?л?л к?чл?рен т?геп тапкан, инде налог т?л?г?нн?н со?, семьясын ачтан ?терм?слек кен? калган икм?кл?рен д? талап чыгалар. ?зл?рен д? кулак итеп куган булырлар иде, тик ул чакта Себерг? вербовать ит? башлана. Василий д?д?й, т?в?кк?лл?п, шунда языла. Бу - 1935 ел була.

Бер ай поезда барганнан со?, Чит...


Май чабуны сагыну

Май чабу атнасын керәшеннәр гомер-гомергә матур итеп бәйрәм итәргә яраткан. Элегрәк булган рәт йөрүләр, ат чабышлары, тугым, кәтәйсә әйләнүләрне олылар әле бүген дә сагынып искә ала. Зәй районы Югары Баграж авылында узган Май чабу турында Михаил Урамов язган шундый истәлекләрнең берсен сезгә дә тәкъдим итәбез. Ул 'Керәшен сүзе' газетасының 2000 елның март саныннан алынды.

Нинди матур бәйрәм була торган иде Май чабу! Үзенең матур истәлекләре белән бик күп өлкән яшьтәгеләрнең күңеленә ке┐реп калгандыр ул.

Быел Май чабу 8 февральдән башлана. Без яшь чакта аны 5 көн бәйрәм итә торганнар иде. Башта 10-15 к...


Париж кызы - Виктория

Ерак араларны якын итеп былтыргы Җөри Питрауына Чиләбе өлкәсенең Нагайбак районы Париж авылыннан 'Чишмәлек' ансамбле дә кунак булып килгән иде. Ансамбльнең алыштыргысыз гармунчысы Анна Алексеева бу юлы үзенең оныгын - Викторияне дә алып килгән.

Сөйкемле, оялчан Виктория: 'Кыстагач кына килдем инде, нагайбакча начар сөйләшәм, әле менә чибәрләр конкурсында катнашасым бар, бик каушыйм', - дип бераз куркып калса да, сынатмады. Төрле конкурсларда йөреп шомарган җирле чибәрләрдән бер дә калышмады ул. Бәйрәм азагында инде күңелләре күтәрелеп, әле ярый килгәнмен дип сөенеп, үзенә күп ачышлар ясап, тагын керәшеннәр янына киләсе килеп, канатланып кайтып киткән иде. Ходайның...


Хыялым - Американы яулап алу

Бер көнне редакциябезгә Вероника Кузнецова килеп керде. Тыштагы салкынлыктан ике бит алмасы алсуланган, һәр хәрәкәтеннән яшьлек дәрте бөркелеп торган бу мөлаем кыз белән бик җиңел аралашып киттек. Озын кышкы сессияләрдән соң, әти-әнисе янына кайткан икән. Сөйләшкән саен сөйләштерәсе килеп, бер-бер артлы сорауларымны 'яудырам.'

- Вероника, бик талантлы булып та Казан дәүләт мәдәният һәм сәнгать университетында уку теләге күпләрнең хыялында гына кала. Син бу уку йортына ничек керә алдың?

- 2008 елда Казанда 'Йолдызлар фабрикасы'ның талантлы яшьләрне җыюын ишеткәч, бәхетемне сынап карыйсым килеп, кастингта катнашырга булдым. 'Бәхетегез булсын гомерг...


Страницы: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
 

НАВЕРХ


© Сетевой этнокультурный проект kryashen.ru, 2002.
Создание и поддержка - НКЦ кряшен г.Казани и Республики Татарстан.
Идея - Александра Журавского. Дизайн - Ольги Святкиной.
При полном или частичном использовании материалов ссылка на kryashen.ru обязательна.
Вопросы, предложения, замечания и отзывы: